Xuất huyết dịch kính không hiếm gặp tại phòng khám mắt với tần suất gặp là 7/100.000 dân, thuộc nhóm nguyên nhân hàng đầu gây giảm thị lực cấp và bán cấp.
Thực tế là tại các phòng khám những bệnh nhân than phiền về ruồi bay, mưa bồ hóng, nhìn thấy màu hồng rực hay thấy màn đen che phủ trước mắt khá nhiều. Trong đó xuất huyết dịch kính (XHDK) sẽ là một nguyên nhân chủ yếu. Trong khi phương pháp điều trị không có nhiều thì nguyên nhân, cơ chế bệnh sinh vẫn còn nhiều bí ẩn.
Xuất huyết dịch kính có nguồn gốc từ mạch m.áu nhưng người ta chia ra 3 nhóm nguyên nhân chính: Xuất huyết do mạch m.áu bất thường; xuất huyết do sang chấn trên cơ địa mạch m.áu bình thường; xuất huyết từ tổn thương vùng lân cận.
Bất thường mạch m.áu có thể kể đến là: Quá trình tân mạch hóa sản sinh ra những mạch m.áu yếu kém như trong bệnh võng mạc đái tháo đường, thiếu m.áu võng mạc, bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh võng mạc trẻ đẻ non. Thiếu m.áu mạn tính làm tăng yếu tố tăng sinh nội mô mạch m.áu và các yếu tố tăng sinh tân mạch khác, dạng nội mô mới có liên kết lỏng lẻo hay bục vỡ gây xuất huyết. Các yếu tố sinh xơ, dịch kính bệnh lý cũng gây co kéo vào các mạch m.áu vốn đã non yếu, gây XHDK.
Đứt vỡ các mạch m.áu vốn bình thường: Mạch m.áu bị vỡ bởi các co kéo vật lý đủ mạnh để phá vỡ cấu trúc bình thường của nó. Bong dịch kính sau, các co kéo của dịch kính lên thành mạch m.áu, nhất là trên những vùng có gắn kết chặt có thể gây xuất huyết. Ngoài mạch m.áu vỡ thì dịch kính cũng có thể bong theo hoặc không. Xuất huyết dịch kính đi kèm với bong dịch kính sau là t.iền triệu của rách võng mạc (chiếm 50-70% tổng số bong dịch kính sau). Chấn thương đụng dập nhãn cầu cũng là nguyên nhân gây XHDK ở nhóm người trẻ hơn 40 t.uổi. Một vài hội chứng hiếm gặp khác như hội chứng Terson do m.áu ở khoang dưới nhện lan vào khoang dịch kính, hội chứng Valsava do tăng áp lực đột ngột lên thành mạch võng mạc cũng có thể là nguyên nhân của XHDK.
Xuất huyết từ các khoang lân cận dịch kính: bệnh lý của các mô lân cận có thể gây XHDK. M.áu có thể đến từ các vi phình mạch, các khối u, tân mạch của hắc mạc… M.áu phá vỡ màng giới hạn trong và tràn vào khoang dịch kính.
Hình ảnh giải phẫu mắt.
Triệu chứng và biểu hiện
Các triệu chứng của XHDK rất đa dạng nhưng luôn là không đau đớn, thường chỉ ở một bên: cảm giác có vật trôi nổi, giảm thị lực. XHDK khi ở mức độ nhẹ thường được bệnh nhân mô tả như ruồi bay, như mạng nhện, cảm giác như sương mù, như có màng chắn hay nhìn có quầng đỏ… Nặng hơn sẽ là cảm giác mất thị lực trung tâm ngay khi mới ngủ dậy.
Bệnh nhân phải được khám mắt tổng thể: Soi đáy mắt trực tiếp và gián tiếp có ấn đè củng mạc, soi góc t.iền phòng tìm tân mạch, đo nhãn áp và siêu âm B toàn bộ bán phần sau. Đôi khi chính việc soi đáy mắt bên lành lại giúp ta tìm được nguyên nhân như trong bệnh võng mạc đái tháo đường chẳng hạn.
Các biến chứng
Diễn tiến của XHDK: M.áu trong dịch kính được làm sạch với tốc độ khoảng 1% ngày. M.áu ở ngoài khoang dịch kính được tiêu biến nhanh hơn. Ở người trẻ m.áu cũng tan nhanh hơn do cấu trúc dịch kính còn lỏng lẻo, cũng như vậy với mắt đã được cắt dịch kính hay đã ở giai đoạn hình thành cục m.áu. Quá trình tan m.áu còn phụ thuộc vào bệnh đã gây ra nó, trong đó bệnh võng mạc đái tháo thường và thoái hóa hoàng điểm người già (AMD) là khó khăn nhất.
Các biến chứng có thể xảy ra bao gồm nhiễm sắt nhãn cầu. Sắt từ giáng hóa các sản phẩm của m.áu có thể gây ra một loạt biến chứng như nhiễm độc võng mạc, nhiễm sắt thể thủy tinh và giác mạc. Từ khi có các dược phẩm chứa chất vận chuyển ion sắt, biến chứng này cũng hiếm dần. Bệnh tăng sinh võng mạc – dịch kính sau xuất XHDK là chuyện không hiếm, thường xảy ra sau XHDK khoảng 1 năm.
Glôcôm tế bào ma: Các hồng cầu hình tròn, màu nâu, rắn chắc, chứa đầy sản phẩm giáng hóa hemoglobin có thể di tản ra t.iền phòng, lấp đầy vùng bè, gây glôcôm tế bào ma.
Xuất huyết dịch kính.
Điều trị thế nào?
Phẫu thuật cắt dịch kính nên được tiến hành ngay nếu đi kèm bong võng mạc.
Điều trị ngoại trú nếu không có bong võng mạc. Trước đó phải thăm dò siêu âm nếu không quan sát được võng mạc. Tư thế nằm cao đầu khi ngủ cũng có thể giúp m.áu lắng ở dưới, giúp bác sĩ quan sát được võng mạc phía trên. Vùng võng mạc bị rách hoặc bong sẽ được điều trị bằng lạnh đông, laser hoặc ấn độn. Các bệnh lý là nguyên nhân gây XHDK sẽ được điều trị bằng laser khu trú hoặc toàn bộ, laser Krypton hữu hiệu hơn laser Argon do khả năng xuyên hemoglobin của nó, tiêm các chất chống sinh tân mạch cũng có thể được lựa chọn.
Cắt dịch kính được chỉ định khi m.áu dịch kính không thể tiêu biến tự nhiên, có tân mạch mống mắt hay xuất hiện glôcôm tế bào ma. Thời điểm chỉ định cắt dịch kính phụ thuộc nhiều vào nguyên nhân gây XHDK. Tiêm vào khoang dịch kính men hyaluronidase là một hướng điều trị mới.
Bệnh nhân cần được khám lại 2-3 tuần/1 lần để theo dõi diễn tiến của quá trình tiêu m.áu trong dịch kính, nguy cơ tái phát, kết quả điều trị rách và bong võng mạc nếu có. Phẫu thuật cắt dịch kính có thể phải chỉ định tiếp nếu có XHDK tái phát.
Lời khuyên của thầy thuốc
Những người có bệnh tiểu đường, bệnh hồng cầu hình liềm, bệnh bạch cầu, bệnh lý động mạch cảnh, cận thị số cao cần kiểm tra mắt định kỳ, thường xuyên để phát hiện sớm XHDK nếu có. XHDK cũng có thể xảy ra với các trường hợp có t.iền sử chấn thương, t.iền sử phẫu thuật mắt nên phải chú ý. Khi có các dấu hiệu bất thường ở mắt kể trên nên đi khám mắt ngay để được điều trị đề phòng biến chứng.
Nghiên cứu mới: Chỉ cần làm việc này có thể giúp mắt sáng hơn, dân văn phòng nên thử
Các nhà nghiên cứu sau khi tiến hành các thí nghiệm cho thấy, chỉ cần thực hiện việc này có thể giảm 45% các vấn đề về mạch m.áu trong mắt. Rất đáng để bạn tham khảo.
Tập thể dục có thể cải thiện sức khỏe của mắt rất hiệu quả
Theo bài viết mới đây đăng trên tờ China Women’s Daily cho biết, một nghiên cứu mới ở Hoa Kỳ đã phát hiện ra rằng tập thể dục có thể trì hoãn sự xuất hiện và tiến triển của bệnh thoái hóa điểm vàng, đồng thời có thể ngăn ngừa một số bệnh mờ mắt phổ biến như bệnh tăng nhãn áp và bệnh võng mạc do tiểu đường.
Nhóm nghiên cứu của Trường Đại học Y khoa Virginia (Hoa Kỳ) đã tiến hành hai thí nghiệm trên chuột và phát hiện ra rằng tập thể dục có thể làm giảm 45% sự phát triển quá mức của các mạch m.áu có hại trong mắt của chuột.
Các nhà nghiên cứu đã xác minh thêm và cuối cùng xác nhận rằng tập thể dục làm giảm 32% các vấn đề về mạch m.áu trong mắt.
Nhà nghiên cứu của Trung tâm Khoa học Thị giác Tiên tiến của Đại học Virginia, Tiến sĩ Bradley Gelfand đã chỉ ra rằng tập thể dục để cải thiện thị lực có thể là kết quả của hoạt động thể chất giúp thúc đẩy tăng lưu lượng m.áu đến mắt và các yếu tố khác.
Trên thực tế, tập thể dục không chỉ có lợi để trì hoãn sự suy giảm thị lực của người trung niên và người già do lão hóa, các hoạt động ngoài trời còn có thể giúp ngăn ngừa cận thị ở người trẻ t.uổi.
Một nghiên cứu trước đó cho thấy t.rẻ e.m chỉ cần chơi 14 giờ một tuần trong ánh sáng tự nhiên để giảm nguy cơ cận thị.
