Trong tuần, Bệnh viện Trung ương Huế đã đưa ra cảnh báo đối với bệnh Whitmore. Đây là căn bệnh nguy hiểm, với tỷ lệ t.ử v.ong trung bình là 40 – 60%.
Ảnh minh họa.
Số ca mắc bệnh tăng đột biến
Thông tin từ Bệnh viện Trung ương Huế cho biết, trong đợt bão lũ tại các tỉnh miền Trung từ đầu tháng 10 đến giữa tháng 11, số lượt bệnh nhân mắc bệnh Whitmore đến bệnh viện tăng đột biến. Chỉ trong hơn một tháng rưỡi kể từ khi các tỉnh miền Trung hứng chịu 5 cơn bão liên tiếp đổ bộ đã có 28 bệnh nhân đến bệnh viện liên quan tới căn bệnh này.
Thống kê của bệnh viện cho thấy, trong các bệnh nhân nhập viện có 50% bệnh nhân đến từ các tỉnh Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị… Trong đó, nhiều bệnh nhân đến từ các huyện Phú Lộc, Phú Vang, Quảng Điền, Phong Điền, Hương Thủy… của tỉnh Thừa Thiên – Huế. Điều đáng lo, không ít bênh nhân đến viện ở giai đoạn muộn của bệnh, khi đã có tình trạng nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn hoặc suy đa tạng…, điều trị khó khăn, chi phí điều trị cao nhưng kết quả không khả quan.
Tại Bệnh viện Trung ương Huế, trong 5 năm từ 2014-2019 có khoảng 83 trường hợp được chẩn đoán Whitmore (cấy bệnh phẩm dương tính với Burkholderia Pseudomallei ). Từ tháng 1/2020 đến tháng 9/2020, bệnh viện đã tiếp nhận 11 bệnh nhân. Từ tháng 10/2020 đến giữa tháng 11/2020 có 28 bệnh nhân.
Bệnh viện Trung ương Huế lý giải: Sự tăng đột biến số lượng ca bệnh trong thời gian tháng 9, 10 và 11 tại Việt Nam là hoàn toàn giống với các nghiên cứu ở các vùng dịch bệnh khác trên thế giới vì số lượng ca bệnh Whitmore có liên quan chặt chẽ và tỷ lệ thuận với lượng mưa hàng năm và đặc bịệt tăng cao sau lũ lụt do sự phát triển mạnh mẽ của vi khuẩn Burkholderia Pseudomallei.
Biến chứng nặng nề
Các chuyên gia y tế cho biết: Vi khuẩn Whitmore từ môi trường bên ngoài xâm nhập cơ thể chủ yếu qua những vị trí da bị xây xước hoặc qua các vết thương do tai nạn (tai nạn lao động, tai nạn giao thông, chơi thể thao…). Hoặc hít phải bụi, hơi nước có nhiễm khuẩn; uống nước có nhiễm khuẩn Whitmore. Tại chỗ xâm nhập chúng gây thành các mụn mủ to hoặc nhỏ tùy theo mức độ, đôi khi là một ổ áp xe lớn.
Ở người có sức đề kháng kém như người đang mắc bệnh n.hiễm t.rùng mạn tính, sử dụng thuốc corticoid kéo dài, bệnh đái tháo đường, bệnh thận hoặc người nghiện rượu, nghiện m.a t.úy… khi vi khuẩn xâm nhập m.áu sẽ gây nhiễm khuẩn huyết nặng.
ThS.BS Nguyễn Hiền Minh, Giảng viên Đại học Y Dược TP HCM thông tin: Bản chất của vi khuẩn này tuy không tạo thành dịch bệnh nhưng có thể gây ra các biến chứng nặng nề như n.hiễm t.rùng huyết, tổn thương phổi giống bệnh lao phổi, thậm chí người bệnh có thể phải cắt bỏ chi hay t.ử v.ong ngay cả khi được chẩn đoán đúng bệnh.
Tình trạng nhiễm vi khuẩn “ăn t.hịt n.gười” Whitmore tiến triển rất nhanh, hủy hoại phần mô của cơ và da người bệnh. Chẩn đoán bệnh cần dựa vào bệnh sử, cấy vi khuẩn từ m.áu, dịch hay mủ để xác định. Khi điều trị, bệnh nhân thường phải dùng kháng sinh liều cao liên tục khoảng từ 2 đến 4 tuần, sau đó có thể phải dùng kháng sinh duy trì từ 3 đến 6 tháng nhằm phòng tỷ lệ tái phát. Tuy nhiên, không phải cứ tiếp xúc với vi khuẩn là sẽ mắc bệnh, những người có bệnh mạn tính như đái tháo đường, nghiện rượu bia, bệnh lý gan-thận mạn tính, bệnh ung thư hay các nhóm bệnh lý gây suy giảm miễn dịch là đối tượng có nguy cơ cao.
Hầu hết bệnh Whitmore có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, không rõ ràng, tổn thương đa cơ quan như viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuẩn tản mạn, nhiễm khuẩn khu trú như áp xe cơ, áp xe phần mềm, áp xe gan,viêm hạch, viêm xương… Chẩn đoán dễ bỏ sót và dễ nhầm với bệnh khác, đặc biệt là lao do tính chất tổn thương giống lao.
Thời gian ủ bệnh từ 1-21 ngày, trung bình 9 ngày. Thời kỳ ủ bệnh ngắn nhất được ghi nhận là 1 ngày, thời gian ủ bệnh dài nhất là 62 năm. Thể cấp tính gồm sốt cao, mạch nhanh, khó thở nhanh, đau cơ, gan lách lớn, sốc n.hiễm t.rùng… Tỷ lệ t.ử v.ong giai đoạn này lên 90% nếu không được điều trị và 50% khi được điều trị.
Chủ động phòng bệnh Whitmore
Bác sĩ CKII Hoàng Thị Lan Hương, Phó Giám đốc Bệnh viện Trung ương Huế khuyến cáo, cần cảnh giác bệnh Whitmore khi bệnh nhân nhập viện trong khoảng thời gian từ tháng 6 đến tháng 11; có độ t.uổi từ 35 trở lên; nhập viện với tình trạng viêm phổi, sốt, đa áp xe; có t.iền sử đái tháo đường hoặc người nghiện rượu, bệnh phổi mạn, bệnh thận mạn, người sử dụng corticoid hoặc ung thư…; làm việc trực tiếp với đất hoặc nước thải.
“Bệnh Whitmore hoàn toàn có thể phòng tránh và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm, điều trị bằng các loại kháng sinh đặc hiệu. Những trường hợp t.ử v.ong thường do bệnh nhân đến viện ở giai đoạn muộn, khi đã có tình trạng nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn hoặc suy đa tạng.
Sau bão lũ sẽ có rất nhiều vi sinh vật, bụi, rác, chất thải… theo dòng nước tràn ra gây ô nhiễm môi trường, người dân phải đối mặt với rất nhiều bệnh lý truyền nhiễm tiềm ẩn; vì vậy xử lý môi trường ô nhiễm, đảm bảo nguồn nước sạch… và chăm sóc sức khỏe người dân sau lũ lụt là hết sức quan trọng và cấp thiết”- BS Hương nói.
Theo ThS.BS Bùi Ngọc An Pha – Hệ thống tiêm chủng VNVC, hiện tại vẫn chưa có vắc xin phòng ngừa bệnh Whitmore nên những người sống ở khu vực có nhiều vi khuẩn gây bệnh hoặc công việc thường xuyên tiếp xúc môi trường ô nhiễm, cần phải tự bảo vệ bản thân bằng cách: Mang giày, ủng và găng tay bảo hộ khi làm việc ở môi trường nước; Tránh tiếp xúc với những nơi có nguồn nước, đất bị ô nhiễm nếu mắc bệnh tiểu đường, viêm thận mãn tính có vết xước, hay vết thương hở trên da; Phải che chắn, băng bó vết thương cẩn thận nếu phải ra ngoài lúc trời mưa bão; Nhân viên y tế nên đeo khẩu trang, găng tay và áo khoác diệt khuẩn khi làm việc; Luôn khử trùng thớt, dao và thường xuyên thay miếng rửa chén trong gia đình; Uống nước đun sôi, nước đóng chai; Nếu nghi ngờ mắc bệnh Whitmore, hãy đến ngay cơ sở y tế để được thăm khám và điều trị kịp thời.
Bệnh vi khuẩn “ăn t.hịt n.gười” Whitmore (hay còn gọi là melioidosis) là bệnh truyền nhiễm nguy hiểm cấp tính do vi khuẩn gram âm có tên Burkholderia pseudomallei gây nên. Bệnh do bác sĩ Afred Whitmore mô tả năm 1912 tại Myanmar, từ đó lấy tên Whitmore.
Theo các chuyên gia y tế, cách suy nghĩ về bệnh “ăn t.hịt n.gười” phải được hiểu đúng là do vi khuẩn có thể làm hoại tử và c.hết các mô trong cơ thể, ở da thì viêm loét hay áp xe, ở phổi thì gây viêm phổi, trong m.áu thì gây n.hiễm t.rùng m.áu,… Điều quan trọng là chẩn đoán bệnh Whitmore thường sai và chậm, diễn tiến bệnh khó lường nên nhận thức của người dân về bệnh không được chú trọng.
Phòng chống bệnh Whitmore cho người dân vùng lũ
Nhiều người ở vùng lũ miền Trung mắc chứng bệnh Whitmore nhưng nghĩ rằng chỉ là bệnh lý ngoài da thông thường, nhập viện chậm nên điều trị không khả quan
Mùa bão lụt kéo dài từ đầu tháng 10 đến nay tại các tỉnh miền Trung đã khiến số lượt bệnh nhân mắc bệnh Whitmore nhập viện tại Bệnh viện (BV) Trung ương Huế tăng đột biến. Thống kê cho thấy chỉ trong khoảng một tháng rưỡi gần đây, BV này đã tiếp nhận gần 30 ca bệnh.
Đến bệnh viện muộn
Ngày 18-11, BV Trung ương Huế tiếp nhận 8 trường hợp nghi nhiễm Whitmore đến khám bệnh. Ông N.G.T (SN 1953; ngụ xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế) là một trong 8 người đến BV này khám nói rằng nơi ông ở đã hơn một tháng qua bị ngập sâu do lũ lụt.
Ông N.G.T (xã Phong Bình, huyện Phong Điền, tỉnh Thừa Thiên – Huế) nhiễm bệnh Whitmore đang được điều trị tại Bệnh viện Trung ương Huế
Do sống trong môi trường nước ngập nhiều ngày nay, ông T. thấy vết loét trên mắt cá ngày càng trầm trọng nên đến Trung tâm Y tế huyện Phong Điền để khám, sau đó được chuyển tuyến vào BV Trung ương Huế. Ông T. cho biết cứ nghĩ chỉ bị nước lũ “ăn” nên ngứa như mọi khi. Nhưng khi đến BV, ông được chẩn đoán nghi nhiễm Whitmore, phải nhập viện điều trị. Các bác sĩ cho hay nếu ông T. nhập viện muộn 1-2 ngày nữa là nguy hiểm đến tính mạng.
Thống kê trong gần 30 trường hợp bệnh nhân nhập viện tại BV Trung ương Huế thì đến 50% là từ các tỉnh Nam Định, Thanh Hóa, Hà Tĩnh, Quảng Bình, Quảng Trị…; số còn lại là từ các huyện Phú Lộc, Phú Vang, Quảng Điền, Phong Điền, Hương Thủy… thuộc tỉnh Thừa Thiên – Huế.
Theo các bác sĩ BV Trung ương Huế, điều đáng lo ngại là khá nhiều bệnh nhân đến BV ở giai đoạn muộn. Khi đó bệnh đã có tình trạng nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn hoặc suy đa tạng… dẫn đến việc điều trị khó khăn, chi phí điều trị cao nhưng kết quả không khả quan.
BS chuyên khoa II Hoàng Thị Lan Hương, Phó Giám đốc BV Trung ương Huế, cho rằng sự tăng đột biến số lượng ca bệnh Whitmore trong thời gian từ tháng 9 đến tháng 11 vừa qua là hoàn toàn giống với các nghiên cứu ở các vùng dịch bệnh khác trên thế giới. “Số lượng ca bệnh Whitmore có liên quan chặt chẽ và tỉ lệ thuận với lượng mưa hằng năm, đặc biệt tăng cao sau lũ lụt là do sự phát triển mạnh của vi khuẩn Burkholderia pseudomallei” – BS Hương phân tích.
Có thể phòng tránh
Theo các chuyên gia, bênh Melioidosis còn gọi là bệnh Whitmore, do trực khuẩn Gram âm Burkhoderia Pseudomallei gây ra. Vi khuẩn được tìm thấy trong đất, nước bẩn, trong các ruộng lúa, các vùng nước tù đọng… đặc biệt là những vùng có nước lũ ngâm lâu ngày, bệnh lây lan sang người qua tiếp xúc trực tiếp với các nguồn ô nhiễm.
Vi khuẩn gây bệnh Whitmore từ môi trường bên ngoài xâm nhập cơ thể chủ yếu qua những vị trí da bị trầy xước; do hít phải bụi, hơi nước bị nhiễm khuẩn hoặc uống nước bị nhiễm khuẩn… gây nên các mụn mủ to hoặc nhỏ tùy theo mức độ, đôi khi là một ổ áp-xe lớn.
Bệnh Whitmore có biểu hiện lâm sàng rất đa dạng, không rõ ràng, tôn thương đa cơ quan như viêm phổi, nhiễm khuẩn huyết, nhiễm khuân tản mạn, nhiễm khuân khu trú như áp-xe cơ, áp-xe phần mềm, áp-xe gan, viêm hạch, viêm xương… Chân đoan dê bỏ sót và dễ nhâm vơi bệnh khác, đặc biệt là rất nhầm với bệnh lao, do tinh chât tôn thương rất giông lao. Bệnh Whitmore thể cấp tính có các triệu chứng như sốt cao, mạch nhanh, khó thở, đau cơ, gan lách lớn, sốc n.hiễm t.rùng… Tỉ lệ t.ử v.ong giai đoạn này là 90% nếu không được điều trị và 50% khi được điều trị.
BS chuyên khoa II Hoàng Thị Lan Hương cho biết những đối tượng có nguy cơ cao mắc bệnh Whitmore là những người nhâp viên trong khoang thơi gian tư thang 6 đên thang 11; co đô tuôi tư 35 trơ lên; nhâp viên vơi tinh trang viêm phôi, sôt, đa ap-xe; co tiên sư đai thao đương hoăc nghiện rượu, bệnh phổi mạn tính, bệnh thận mạn tính, người sử dụng corticoid hoặc ung thư…, hay lam viêc trưc tiêp vơi đât hoăc nươc thai.
“Bệnh Whitmore hoàn toàn có thể phòng tránh và điều trị hiệu quả nếu phát hiện sớm, điều trị bằng các loại kháng sinh đặc hiệu. Những trường hợp t.ử v.ong thường do bệnh nhân đến viện ở giai đoạn muộn, khi đã có tình trạng nhiễm khuẩn huyết, sốc nhiễm khuẩn hoặc suy đa tạng” – BS Hương thông tin.
Phú Vang là một trong những huyện thường xuyên ngập lụt ở tỉnh Thừa Thiên – Huế trong thời gian qua. BS chuyên khoa II Trương Như Sơn, Giám đốc Trung tâm Y tế huyện Phú Vang, cho hay sau khi nhận được thông tin có nhiều người nhiễm Whitmore, trung tâm đã phát đi những khuyến cáo về phòng chống bệnh Whitmore đến các cơ sở y tế, UBND các cấp để chủ động phòng ngừa. “Chúng tôi đã khuyến cáo người dân khi bị vết thương hở cần tránh tiếp xúc với đất, nước ô nhiễm. Khi bị sốt phải đến cơ sở y tế để khám ngay chứ không được chủ quan” – BS Sơn cho biết.
Ông Hoàng Văn Đức, Giám đốc Trung tâm Kiểm soát bệnh tật tỉnh Thừa Thiên – Huế, cũng cho biết ngay sau các đợt lũ lụt, ngành y tế địa phương đã tiến hành phun tiêu độc khử trùng để phòng tránh nguy cơ dịch bệnh xảy ra.
Nên sử dụng giày, dép và găng tay
BS chuyên khoa II Hoàng Thị Lan Hương khuyến cáo người dân, đặc biệt người ở vùng lũ lụt, hạn chế tiếp xúc với đất, nước bùn ở khu vực ngập lụt. Ngoài ra, cần phải sử dụng giày, dép và găng tay đối với những người thường xuyên làm việc ngoài trời, tiếp xúc với đất và nước bẩn, nước lụt, nhất là đối với những người có nguy cơ cao (co tiên sư đai thao đương, bệnh phổi mạn tính, bệnh thận mạn tính…).
